A norm study of a neuropsychological test battery for evaluating cognitive
functions in commercial airline pilots

Ticari havayolu pilotlarında bilişsel işlevleri değerlendirmek için oluşturulmuş bir
nöropsikolojik test bataryası norm çalışması
Bu çalışmada pilotlara özgü bir nöropsikolojik test bataryası hazırlanarak, batarya
dahilindeki testlerin ticari havayolu şirketlerindeki Türk pilotlar için normlarını oluşturmak
amaçlanmıştır. Test bataryası pilotaj için önemli olan; dikkatin tüm bileşenlerini, çalışma
belleğini, bilgi işlemleme hızını, zihinsel esnekliği, reaksiyon zamanını, set
değiştirebilmeyi, uygunsuz cevap eğilimini bastırabilmeyi, kısa/ uzun süreli görsel
belleğin çeşitli parametrelerini ve uzaysal algılama yetilerini değerlendirmektedir.
Çalışmaya ticari bir havayolu şirketinde görev yapan 144’ü erkek, 3’ü kadın olmak üzere
147 pilot katılmıştır. Katılımcılar 20-29, 30-39, 40-49 ve 50 üstü olmak üzere dört yaş
grubuna ayrılmıştır. Katılımcılara şu testler uygulanmıştır: WAIS-R Sayı Dizisi Testi, Rey
Karmaşık Figür Testi (RKFT), Sürekli Performans Testi (SPT), PASAT Test, Tepki Süresi
Testi (TST), d2 Dikkat Testi (d2DT), Stroop Testi (ST), İz Sürme Testi (İST), Asansör Testi
(AT) ve Çizgilerin Yönünü Belirleme Testi (ÇYBT).
Yaş ile asker-sivil kökenli olma, lisans eğitimi ve uçuş tecrübesi değişkenleri ilişkili
bulunurken, el baskınlığı değişkeni ilişkili bulunmamıştır. Yaşa göre nöropsikolojik testler
değerlendirildiğinde; SPT puanları, d2 Testi hata dağılımı ve hata toplamı, ST 1. 2. 5. kart
düzeltme sayısı ve 3. kart hata sayısı, İST A ve B Formu hata sayısı ve AT değiştirme
sayısı puanları dışında tüm test puanlarında anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır.Ticari
havayolu pilotlarındaki ortalama nöropsikolojik test puanlarının yaştan etkilendiği, el
baskınlığına göre ise farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Pilot normlarının önemi ve
kendi meslek normlarına göre değerlendirilmesi gerekliliği tartışma bölümünde ele
alınmıştır.